Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD)

Het Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD) is een universeel preventieprogramma waarmee scholen de sociaal-emotionele competenties van hun leerlingen (4-12 jaar) kunnen vergroten om zo gedragsproblemen te voorkomen. Voor elke leeftijdsgroep zijn lessen ontwikkeld.

Naast de lessen zijn er tal van materialen die het mogelijk maken om het geleerde toe te passen in alledaagse situaties. Vanaf de kleuterjaren tot en met groep 8 staan vier thema’s centraal: zelfbeeld, zelfcontrole, emoties  en probleem oplossen. Scholen die met het leerplan willen gaan werken volgen voorafgaand aan de invoering een training.

Doelgroep

Het programma richt zich op kinderen van 4 tot 12 jaar in het regulier en speciaal basisonderwijs en in scholen voor speciaal onderwijs binnen een Regionaal Expertise Centrum.

Doel

Het PAD-leerplan heeft als hoofddoel gedragsproblemen bij kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar te voorkomen middels het aanleren van sociale en emotionele competenties.

Aanpak

PAD is een preventieprogramma dat klassikaal wordt ingezet. Kinderen leren vaardigheden op vier verschillende gebieden:

• Zelfbeeld (Wie ben ik en hoe waardeer ik mijzelf?)
• Zelfcontrole (Hoe ga ik om met heftige emoties?)
• Emoties (Hoe voel ik mij en hoe voelt de ander zich?)
• Probleem oplossen (Hoe kunnen we op een constructieve wijze een probleem oplossen?)

Voor elke groep zijn lessen beschikbaar. PAD bestaat uit 161 klassikale lessen die verdeeld over acht leerjaren worden aangeboden. Gemiddeld wordt er 1 of 2 maal per week een les gegeven van 30-45 minuten. Daarnaast is er dagelijks tijd voor de verwerking van het geleerde. De lessen bestaan uit gevarieerde werkvormen.

Onderbouwing

PAD is gebaseerd op het ABCD-model of Development (Kusche & Greenberg, 1994). Volgens dit model ontwikkelen mensen zich optimaal als er integratie plaatsvindt van gevoelens, gedrag en cognitie (Affective- Behavior-Cognitive). Die integratie is een levenslang en dynamisch proces (Dynamic). De principes van het ABCD-Model zijn in de opbouw van het leerplan en in de ordening en inhoud van de lessen per leerjaar steeds duidelijk waarneembaar. Door een langdurig, systematisch en hiërarchisch opgebouwd leerplan (Dynamic; Development) leren kinderen op zelfverzekerde wijze gevoelens te verwoorden (Affective), hun eigen gedrag onder controle te houden (Behavioral) en zelfstandig hun problemen op te lossen (Cognitive).

Onderzoek

In Nederland hebben een aantal onderzoeken met positieve effecten naar PAD plaatsgevonden.

Toelichting oordeel Erkenningscommissie

PAD is een gerespecteerd programma met een goede structuur en opbouw en een sterke theoretische onderbouwing. Wel is het bij uitvoer sterk afhankelijk van een trekker binnen de school. De commissie oordeelt dat, hoewel de evidentie van PAD niet op alle beoogde doelen even sterk is, er voldoende onderzoek van hoge kwaliteit is dat aantoonbare effecten heeft laten zien. Zo heeft PAD bijvoorbeeld positieve effecten op emotiebegrip, ADHD, oppositioneel gedrag en gedragsproblemen. Onderzoek uit 2018 naar anti-pestprogramma’s vond geen aanwijzingen dat het zinvol is PAD in te zetten als anti-pestprogramma.