Complimenten van de onderwijsinspectie

‘Samenhangend en breed gedragen’. Dat concludeerde de onderwijsinspectie over het burgerschapsonderwijs op de Augustinusschool in Ermelo. Directeur-bestuurder Ronald de Waard: “We hebben met het hele team hard gewerkt om burgerschap vorm te geven en gevraagd om Gods zegen over onze inspanningen, maar het inspectiebezoek bleef toch een spannend moment. We waren dan ook heel blij met de uitkomst. We hebben het inspectieoordeel echt ervaren als een verhoring op het gebed. De inspecteurs vertelden dat we de eerste school waren in twee jaar die geen herstelopdracht kreeg voor burgerschap.

Good Practice: Burgerschap op de Augustinusschool in Ermelo

Na korte berichten over de waardering van de inspectie op LinkedIn en in de vorige nieuwsbrief van de SLRO kreeg De Waard veel telefoontjes van collega’s van andere scholen: Hoe hebben jullie het aangepakt? Heb je tips voor ons? De Waard: “Wij zijn helemaal niet van ‘kijk ons eens’, maar als we elkaar kunnen helpen door ervaringen te delen, vind ik dat mooi om te doen. Vandaar ook dat ik graag meewerk aan een interview.”

De Augustinusschool in Ermelo is een reformatorische basisschool met een hecht team en bijna 300 leerlingen uit Ermelo, Putten, Harderwijk en directe omgeving. De school is een éénpitter, die veel samen doet met de overige Ermelose scholen en de federatie IJsselland. Eigenaarschap op alle niveaus vindt de school belangrijk. Daarom wordt aan de schoolontwikkeling gewerkt in leerteams. Alle collega’s nemen deel in één of meer leerteams van hun voorkeur.

Toen de Wet burgerschap werd aangescherpt, zijn we daar open in gaan staan.

“Toen de Wet burgerschap werd aangescherpt, zijn we daar open in gaan staan”, vertelt De Waard. “We hadden toen al een leerteam burgerschap. Dit leerteam heeft het voortouw genomen in het vormgeven van het burgerschapsonderwijs en het hele team daarbij betrokken.”

Met z’n allen

De school maakt gebruik van de leerlijn burgerschap van de SLRO. Deze bestaat uit zes thema’s: Samen, Verschillen, Schepping, Digitaal, Democratie en Wereld. Voor elk thema zijn doelen beschreven op het gebied van kennis, vaardigheden en attitude.

“Het leerteam heeft de leerlijn gepresenteerd in een teambijeenkomst. Daarna hebben we in een paar sessies met z’n allen ingevuld met welke methoden en activiteiten we al aan welke thema’s en doelen werken. Door die ordening ontstond er vanzelf samenhang en doelgerichtheid in ons aanbod. Het gaf ook inzicht waar onze hiaten zaten, want die kolommen bleven onvoldoende gevuld.

Het leerteam heeft vervolgens opdrachten geformuleerd voor groepen leerkrachten om deze hiaten in te vullen. Steeds als er een resultaat wordt opgeleverd, werken twee collega’s uit het leerteam de leerlijn bij. We proberen de leerlijn ook levend te houden. In de keuken hangt een lijst waarop de leerkrachten nieuwe activiteiten kunnen aangeven die ze in hun groep gedaan hebben. Het leerteam bekijkt regelmatig of ook deze een vaste plek verdienen in de leerlijn.”

De Leerlijn Burgerschap is een instrument geworden dat iedereen kent en waar iedereen eigenaar van is.

Bewuster bezig

Door dit traject is de leerlijn een instrument geworden dat iedereen kent en waar iedereen eigenaar van is. De Waard: “Dat heeft zeker bijgedragen aan de positieve waardering door de inspectie. Het lijkt misschien efficiënter om de leerlijn in te vullen met een paar teamleiders, maar dan is de kans groot dat leerkrachten niet kunnen vertellen hoe het burgerschapsonderwijs vorm krijgt.”

De hiaten betreffen over het algemeen kleine dingen. Leerkrachten doen in hun lessen heel veel wat ze voorheen ook al deden. Toch ziet De Waard veranderingen sinds de invoering van de leerlijn. “Leerkrachten zijn bewuster bezig met het burgerschapsonderwijs. Ze denken erover na of ze misschien iets extra moeten doen bij een thema of maken beter gebruik van de kansen die zich onverwachts voordoen. Soms heb je een onverwacht gesprek met de klas dat meerdere doelen raakt.”

Kerstkaartenactie

Daarnaast worden excursies en activiteiten in of met de omgeving meer gestimuleerd. Het aantal excursies verschilt nu nog erg per leerkracht. “Het leerteam heeft gezegd dat het een rol wil spelen bij de organisatie van de excursies. Op die manier proberen we het met elkaar nog meer van de grond te krijgen.”

Leerlingen hebben dit jaar onder andere gezongen in verpleeghuizen, ook in een niet-christelijk verpleeghuis. En op dit moment loopt de kerstkaartenactie: de leerlingen bezorgen in de buurt zo’n driehonderd zelfgemaakte uitnodigingen om mee te komen zingen bij de school. “Dat zijn hoogtepunten voor ons en ze zorgen voor goodwill in de buurt. Ook de ouders zijn er heel positief over. Deze activiteiten passen goed bij de Ermelose cultuur van er zijn voor de gemeenschap.”

Het leerteam wil graag een rol spelen bij de organisatie van de excursies.

Pittige vragen

Over het inspectiebezoek vertelt De Waard: “We hebben de hele leerlijn voor de inspecteurs geprint en in een map gedaan, die we aan het begin van de dag aan hen hebben meegegeven. Vervolgens hebben zij gesprekken gevoerd, onder andere met een afvaardiging van het leerteam burgerschap. Bij de terugkoppeling legden de inspecteurs de map terug op tafel, met de opmerking dat de inhoud er samenhangend uitzag en breed gedragen leek te worden.”

In de gesprekken met de inspecteurs werden pittige vragen gesteld. “Bijvoorbeeld over hoe we omgaan met seksuele diversiteit. We hebben verteld dat we onze leerlingen leren wat de Bijbelse visie is op seksualiteit, maar ook wat er speelt in de wereld en hoe ze daar op een goede manier mee om kunnen gaan. Onze leerlingen leven in deze wereld en komen regenboogvlaggen tegen, ze kennen mensen die een andere geaardheid hebben, die gescheiden zijn, enzovoort. Al dergelijke zaken komen aan bod in de leerlijn. We proberen er open over te praten met de leerlingen, maar we laten wel duidelijk het Bijbelse geluid horen.”

Je krijgt het meeste begrip als je een open gesprek voert, waarin je tegelijk dicht bij jezelf en bij je standpunten blijft.

Open gesprek

De Waard vindt het belangrijk dat reformatorische scholen laten zien wie ze zijn. “Dat is niet altijd makkelijk. Als het spannend is, ben je soms geneigd de ander naar de mond te praten. Of je gaat in de weerstand, met als gevolg dat je tegenover elkaar komt te staan. Dan krijg je geen goed gesprek. Mijn ervaring is dat de ander je het best leert kennen en dat je het meeste begrip krijgt als je een open gesprek voert, waarin je tegelijk dicht bij jezelf en bij je standpunten blijft.”